راهنمای انتخاب موتور برق
شاید شما یادتان نیاید؛ اما در زمان جنگ تحمیلی 8 ساله، خاموشی نوبتی یکی از روالهای عادی در بیشتر شهرهای ایران بود و صدای آشنا در این نوبتهای خاموشی، سروصدای موتور برقهای دیزل و بنزینی بود که البته اکثرا توسط واحدهای تجاری و صنفی استفاده می شد. خوشبختانه امروزه کمتر با قطعی برق سراسری مواجه میشویم و استفاده از موتور برق برای مصارف خانگی و تجاری کوچک تقریبا منسوخ شده است. اما داشتن یک ژنراتور برای پیمانکاران و واحدهای تجاری و کارگاهی متوسط و بزرگ (کاربردهای کشاورزی، صنعتی، عمرانی، ایمنی) برای مصون ماندن از زیانهای قطعی برق، یک ضرورت بدیهی است.
نام صحیح وسیله ای که برای تامین برق در مواقع قطعی برق و یا عدم دسترسی به شبکه برق سراسری استفاده می شود، مولد برق یا ژنراتور برق است. این اصطلاح، در زبان عامیانه به موتور برق تبدیل شده که مترادف با وسیله ای است که با استفاده از سوخت فسیلی، قادر به تولید انرژی الکتریکی باشد.
انواع موتور برق
موتورهای برق برحسب تعداد فاز و سوخت مصرفی به سه دسته اصلی تقسیم می شوند:
- برق خروجی DC
- برق خروجی AC سه فاز و تک فاز
- بنزینی و دیزلی
بنابراین لازم است پیش از هر اقدامی برای تهیه موتور برق، از نوع نیازتان به برق (تک یا سه فاز) و سوخت در دسترس برای تغذیه موتور برق، مطمئن شوید. عدم دقت در هر یک از این دو زمینه، باعث می شود که قادر به استفاده بهینه از موتور برق تهیه شده نباشید. جهت اطلاع، مدتی است که موتورهای برق با قابلیت شارژ خورشیدی و نیز تغذیه با گاز شهری هم تولید و در بازار عرضه شده است که طبیعتا کاربردهای محدودتری نسبت به انواع بنزینی و دیزل دارد.
لازم به توضیح است که بیشتر موتورهای برق در دسترس، قادر به تامین همزمان برق ثابت و متناوب هستند. به همین دلیل، شاید بتوان دسته بندی اصلی موتورهای برق را تنها به تعداد فاز برق تولیدی و سوخت مصرفی ژنراتور محدود کرد.
اثر سوخت مصرفی بر انتخاب موتور برق
اگر میزان توان مورد نیاز شما تا حداکثر 15 کیلووات باشد (که نحوه محاسبه آن در ادامه توضیح داده شده) می توانید از انواع نسبتا سبک وزن و پرتابل موتور برق با هر دو نوع سوخت بنزین و گازوئیل استفاده کنید. اما برای توانهای بالاتر از 15 کیلووات، بهتر است به سراغ موتورهای برق دیزل بروید.
البته پارمترهای متعددی در انتخاب موتور برق بر حسب نوع سوخت مصرفی اثرگذار است که باید مدنظر داشته باشید. مثلا روشن کردن موتورهای بنزینی در هوای سرد با هندل یا استارت برقی، آسان تر از موتورهای دیزل است. هزینه خرید و تعمیر موتورهای بنزینی هم حدود نصف موتورهای دیزل و تعمیرشان نیز ساده تر است. در عوض، هزینه های که باید برای سوخت موتورهای بنزینی بپردازید، همیشه بیشتر از هزینه تهیه گازوئیل برای موتورهای دیزل خواهد بود. مخصوصا تا زمانی که کارت سوخت به ژنراتورهای بنزینی تعلق نگیرد!
توان خروجی موتورهای برق
پس از اینکه از نوع برق مورد نیاز و سوخت مصرفی موتور برق آگاهی پیدا کردید، نوبت به انتخاب توان خروجی مناسب با نوع فعالیتی است که قرار است توان مصرفی خود را از موتور برق بگیرد.
معمولا دو نوع توان خروجی برای موتورهای برق معرفی می شود: توان کاری و توان حداکثر. منظور از توان کاری، توان خروجی موتور برق در حالت استفاده ممتد و طولانی است. اما توان خروجی حداکثر، فقط برای مدت کوتاه و محدود (مثل زمان راه اندازی وسایل) قابل بکارگیری خواهد بود.
برای محاسبه توان مورد نیاز، ابتدا توان مصرفی کلیه وسایل و ابزاری که قرار است برق مصرفی خود را از ژنراتور بگیرند یادداشت کنید. اگر روی پلاک این وسایل، موفق به مشاهده توان مصرفی نشدید و فقط ولتاژ و آمپر درج شده بود، به سادگی می توانید حاصلضرب ولتاژ در آمپر ذکر شده را بعنوان توان مصرفی در نظر بگیرید.
اگر هر یک از دستگاههای فوق الذکر، دارای الکتروموتور هستند (مثل بالابر ساختمانی، کولر گازی، الکتروپمپ آب، ...) حداکثر توان مورد نیاز آنها را 2 تا 2.5 برابر بیشتر در نظر بگیرید. چون برای شروع گردش موتور و رسیدن به دور موردنظر طی حدود یک تا 3 ثانیه اول، توان مصرفی آنها بیشتری خواهند داشت.
حال جمع توان مصرفی کلیه دستگاهها را با لحاظ ضریب همزمانی (احتمال استفاده از همه دستگاهها بطور همزمان) را محاسبه و حداکثر توان ابزار یا وسیله ای را که بیشتر از همه است، به این حاصل جمع قبلی اضافه کنید. به هر عددی که رسیدید، توان خروجی موتور برق را 20% بالاتر در نظر بگیرید.
یک دلیل این امر علاوه بر محدود بودن قدرت موتور برق برای کار در شرایط اضطراری با حداکثر توان است. دلیل دیگر این است که حداکثر توان خروجی موتور برای شرایط فشار جو یک اتمسفر محاسبه می شود و هر چه ارتفاع محل استفاده از موتور برق از سطح دریا بالاتر باشد، قدرت موتور هم به دلیل کاهش فشار هوای پیرامون، کمتر خواهد شد.
بطور کلی، توان خروجی و مشخصه موتورهای برق متداول را می توان طبق جدول زیر دسته بندی کرد:
|
توان خروجی |
ویژگی ها |
|
2000 W |
|
|
5000 W |
|
|
7000 W |
|
|
10000 W |
|
سایر ملاحظات فنی و اقتصادی
- موتور برق هایی که از استارت برقی بجای هندل فنری استفاده می کنند، قیمت بالاتری دارند.
- ژنراتورهای سیار برای تامین توان استارت، بیشتر از باتری سربی و در بعضی موارد از باتری لیتیوم استفاده می کنند.
- موتورهای برق با توان خروجی بیشتر از 4 کیلووات، صدای نسبتا زیادی در هنگام کار تولید می کنند.
- بطور کلی، زنراتورهای دیزلی در هنگام کار، سروصدای بیشتری نسبت به ژنراتورهای دیزل دارند.
- وجود سیستم EFI بر روی موتور برق به معنی استارت خوردن سریعتر در هوای سرد و عدم نیاز به کاربراتور و سرویس آن است.
- اگر موتور برق انتخابی شما فاقد کیت چرخ است، حتما آن را بطور جداگانه تهیه کنید. نصب آن بسیار ساده و برای جابجایی موتور برق بسیار موثر است.
- اگر قرار است موتور برق را به ترازهای مختلف ارتفاعی منتقل کنید، دقت کنید که موتور برق انتخابی شما دارای میله های حمل بالاکش باشد.
امیدوارم با اطلاعاتی که هرچند خلاصه بیان شد، دید بهتری در خرید یا معاوضه موتور برق انتخبی خودتان داشته باشید.
♦ تدوین توسط تیم تولید محتوا- چی با چی
