پشمی یا پنبه ای؟
برای من، خریدن یک لباس جدید سه دردسر دارد: انتخاب مدل، انتخاب رنگ، و انتخاب جنس. این آخری، بیشتر از همه ذهنم را به خودش مشغول می کند و وقتی بین دو جنس پنبه ای و پشمی قرار باید انتخاب کنم، اوضاع بدتر هم می شود!
اما حالا و یکبار برای همیشه، میخواهم همراه با شما و قدم به قدم، ویژگی های پنبه و پشم را با هم مرور کنیم و ببینیم در نهایت می توانیم به یک انتخاب قطعی برسیم یا نه؟
چرا پنبه خوب است؟
پنبه، الیاف سلولزی طبیعی مشابه کتان و کنف است و منشا گیاهی دارد. پس یک مزیت عمده تا اینجا برایش پیدا شد. به دلیل ارزانی نسبی پنبه، قیمت یک لباس پنبه ای نصف همان لباس از جنس پشم است. برحسب نوع بافتی که در پارچه پنبه ای بکاررفته باشد، لباس پنبه ای قابلیت تنفس پذیری بیشتری نسبت به لباس پشمی دارد و این ناشی از خصوصیات طبیعی الیاف پنبه و نرمی قابل توجه آنها نسبت به الیاف پشم است.
اگر الیاف پنبه به روشی محکم بافته شوند، نخ های نازک و قوی بدست خواهد آمد که کاربرد اصلیش در بافت پارچه های خیلی نازک خواهد بود. این پارچه ها برای هوای گرم، ایده آل هستند.
اگر پوست حساس داشته باشید، لباسهای پنبه ای برای شما عالی هستند. پس اگر پوستتان در واکنش به بعضی از لباسها جوش می زند و یا قرمز می شود، به احتمال قوی، استفاده از لباسهای پنبه ای، بهترین گزینه برای شما خواهد بود.
چرا پنبه خوب نیست؟
الیفا پنبه، برخلاف پشم خاصیت عایقی خوبی ندارند. این حالت وقتی که الیاف خیس می شوند، بدتر هم می شود (اگر یک تیشرت یا جین خیس پوشیده باشید، دقیقا می دانید که چه می گویم). حتی اگر بیرون گرم هم باشد، گرمای بدن شما از دست می رود.
لباسهای بافته شده با الیاف پنبه، دوام کمتری نسبت به الیاف پشمی دارد. طبق آزمونهای آزمایشگاهی، الیاف پنبه قابلیت 3 هزار بار تا خوردن پیش از پاره شدن را دارد، در حالی که این حد برای الیاف پشم، 20 هزار بار تا خوردن است.
ممکن است تعجب کنید اگر بدانید که لباسهای پنبه ای نسبت به لباسهای پشمی، به دلیل درگیر کردن زمین کشاورزی و نیاز به آب فراوان، زیان بیشتری را به محیط زیست تحمیل می کنند. (الیاف پشمی، محصول فرعی فرایندی هستند که منابع مصرفی آن صرف تولید پوست و گوشت دام نیز شده است)
خاصیت دیگر پنبه، آب دوستی است که برحسب نوع استفاده ای که از آن می شود می تواند خوب یا بد باشد. اگر پنبه در حوله ای بکار رفته که دست و صورتتان را با آن خشک می کنید، این خاصیت خیلی هم خوب است. اما اگر پنبه در لباس شما بکار رفته است، احتمالا بیشتر به دنبال چیزی هستید که رطوبت را از بدن شما دور کند!
چرا پشم خوب است؟
پشم بطور کلی، الیافی پروتئینی است که مبدا حیوانی دارد و از مو و خز آنها گرفته می شود. پشم مورد استفاده در پارچه ها، بیشتر از گوسفند گرفته می شود.
پشم مزایای خیلی زیادی دارد که اولین آنها خاصیت کشسانی و حفظ فرم و حالت اولیه است. به همین دلیل، بسیاری از لباسهای مرغوب و آنهایی که بعنوان لایه رویی لباس پوشیده می شوند (مثل کت و شلوار و پالتو) از پارچه پشمی تهیه می شوند. بنابراین اگر دیدید که چین و چروک روی لباسهای شما به سختی از بین می رود، مطمئن باشید که فروشنده در مورد پشمی بودن آنها به شما راست گفته است!
به دلیل مقاومت بالای الیاف پشمی در برابر پاره و گسسته شدن، توصیه می شود برای تهیه لباسهای دست دوم، به دنبال جنسهای پشمی باشد (احتمالا بسیاری از شما با استفاده 30 تا 40 ساله پدران از کت و شلوار و مادران از پالتوهای پشمی آشنا هستید!)
بسته به نوع بافتی که در پارچه های پشمی استفاده شده، پشم می تواند خاصیت عایق بودن عالی داشته باشد. یعنی هوای گرم را در اطراف پوست شما نگه می دارد. نوعی از کاپشنهای کلاسیک در بازار وجود دارد که به نام کاپشن خلبانی معروف است و در لایه داخلی و یقه ها، دارای الیاف پشمی است. در واقعیت هم این کاپشنها در اوایل صنعت هوانوردی که هنوز کابین خلبان به وسایل گرمایشی مجهز نبود، برای گرم نگه داشتن بدن خلبانها در ارتفاعات بالا ابداع شده بود.
پشم، دارای خاصیت دفع رطوبت هم هست. یعنی عرق را به سرعت از پوست شما جذب و تبخیر می کند. این خاصیت، در مورد پاپوشها خیلی مهم است؛ چون پاها بیش از بقیه قسمتهای بدن دارای غدد ترشح عرق هستند. دفع رطوبت از پاها، نقش زیادی در احساس راحتی شما خواهد داشت. خوب است بدانید که پشم قالیت جذب آب تا 30% وزن خودش را دارد، اما حتی در همین حالت هم تا 80% از خاصیت عایق بودن خود را حفظ می کند. بنابراین اگر با یک لباس پشمی در برف گیر کردید، حتی اگر خیس هم شده بودید، نگران نباشید؛ لباس پشمی هنوز هم می تواند شما را تا رسیدن به مکانی امن، گرم نگه دارد.
الیاف پشم در برابر آتش گرفتن هم مقاوم است و در مجاورت جرقه های آتش، به راحتی شعله ور نمی شود. (این درست برخلاف خاصیت الیاف پنبه ای است که مثلا در فتیله شمع استفاده می شود)
نکته جالبی که احتمالا نمی دانید این است که پشم تا پیش از شسته شدن، به دلیل وجود روغنی طبیعی بنام لالونین (معروف به روغن پشم گوسفند) در برابر آب هم مقاوم است. پشم طبیعی، خاصیت ضدمیکروبی هم دارد.
اگر چیدن پشم گوسفند بطور اصولی انجام شود، بدن گوسفند به تولید پشم ادامه خواهد داد. پس می توانیم پشم را یکی از منابع طبیعی تجدیدپذیر بدانیم.
چرا پشم خوب نیست؟
همانطور که قبلا هم گفتم، پشم گران است و یک لباس پشمی، تقریبا دو برابر لباسی با همان سایز از جنس پنبه قیمت دارد.
تمیز کردن لباسهای پشمی هم کار راحتی نیست و بهتر است شستن لباسهای پشمی را به خشکشویی ها بسپارید. البته بعضی از برندهای تولید کننده وجود دارند که پارچه های پشمی را با قابلیت شستشو در منزل می بافند.
اگر رفتار خوبی با لباس پشمی خود نداشته باشید، دوام آن می تواند از لباسهای پنبه ای هم کمتر شود: مثلا اگر آن را در مجاورت طولانی مدت با منبع حرارتی بگذارید، و یا اگر آن را در حالی که خیس است آویزان کنید، مقاومت الیاف پشم را کم می کنید. بنابراین کارکرد طولانی لباسهای پشمی مشروط به این است که به خوبی از آنها مراقبت کنید.
حالا بگویید که شما پنبه را ترجیح میدهید یا پشم؟
راستش را بخواهید من خودم طرفدار پشم هستم. شاید دلیلش جورابهای پشمی است که به مدت 10 سال است دارم آنها را بطور مداوم میشویم و می پوشم!
♦ تدوین توسط تیم تولید محتوا- چی با چی
