مشخصات تایر مناسب برای ماشین شما
خیلی بعید است که تجربه راه رفتن با یک کفش تنگ یا گشاد را نداشته باشید و ندانید که چقدر حق با شاعری است که گفته: "تهی پای رفتن به از کفش تنگ!" اما اگر ماشین شما می توانست حرف بزند، قطعا حرفهای زیادی درباره مشکلات نامناسب بودن کفشهای خودش (تایر نامتناسب) داشت!
هر تایر وسایل نقلیه، روی بدنه جانبی خود ترکیبی از اعداد و حروف دارد که در نگاه اول، نامفهوم به نظر می رسد. عده ای از رانندگان و دارندگان خودرو، با تعدادی از این علائم که مهم تر و عینی تر هستند، آشنایند. اما بجز فعالان حرفه ای بازار تایر، عده کمی هستند که با کلیه اطلاعات درج شده روی بدنه تایر آشنا باشند و مفهوم آنها را درک کنند.
اگر با این کدها آشنا شوید، خواهید دید که تنها با یک نگاه به هر تایری، می توانید بفهمید که تایر مورد نظر برای چه نوع خودرو، در چه شرایط کاری و آب و هوایی، و تا چه زمانی قابل استفاده است. در این مقاله، کدهای معرف تایرهای مورد استفاده در خودروهای سواری را بررسی می کنیم.
کدگذاری تایرها
کدهای مشخصات تایر خودروها، روی بدنه جانبی آن و بصورت قالب خورده روی بدنه لاستیکی حک شده است. این کدها در چند ردیف (سطر) روی تایر درج شده اند. اطلاعات اصلی، با فونت درشت تر و در سطرهای میانی قید می شوند.
معمولا اولین چیزی که در نگاه به یک تایر به چشم می آید، نماد تجاری تولیدکننده تایر است. طبق استانداردها و قواعد بین المللی، درج نام تولیدکننده روی تایر الزامی است. بعضی از تولید کننده ها، نام خاصی به هر سری از محصولات خود می دهند که به عنوان مدل محصول روی تایر قید می شود.
مهمترین اطلاعاتی که روی هر تایر حک می شود، مربوط به ابعاد و شرایط استفاده از آن است. این مشخصه ها، در قالب یک عبارت 6 بخشی بیان می شود.
- عرض (پهنای) تایر: سه رقم اول سمت چپ، پهنای تایر را برحسب میلیمتر نشان می دهد. کم و زیاد بودن پهنای تایر، شرایط متفاوتی را از نظر اصطکاک و کنترل فرمان خودرو در شهر و جاده رقم می زند. تایرهای پهن، علاوه بر زیبایی ظاهری که به خودرو می دهد، به دلیل چسبندگی بیشتر به سطح جاده، پایداری بیشتری را برای ماشین در سفرهای برون شهری (مخصوصا در پیچ های تند) به همراه دارد. کاهش مسافت ترمزگیری (فاصله پیموده شده از زمان فشردن پدال ترمز تا توقف کامل خودرو) از دیگر مزایا لاستیکهای پهن است. اما در مقابل، هزینه بیشتر نسبت به لاستیکهای کم عرض تر و نیاز به تعویض رینگ در بعضی از ابعاد، از نقاط منفی تایرهای پهن است. همچنین باعث خشکی فرمان و وارد آمدن فشار بیشتر به جلوبندی می شود.
- نسبت ابعاد: دو رقم بعدی که معمولا بعد از یک ممیز (/) می آید، نسبت ارتفاع بدنه جانبی تایر را برحسب درصدی از پهنای تایر می دهد. مثلا در شکل بالا، بدنه تایر 55% پهنای تایر است که حدود 107 میلیمتر می شود. هرچه نسبت ابعاد (Aspect Ratio) کمتر باشد، فرمان پذیری خودرو بیشتر می شود.
- ساختار تایر: کاراکتر بعدی، تکنولوژی تولید تایر را نشان می دهد. اکثر تایرهایی که امروزه تولید می شود از نوع رادیال است که با حرف R در این مشخصه، بیان می شود. احتمالا می دانید که برای مقاومت بیشتر لاستیک، الیافی در داخل آن تعبیه می شود که اگر از نوع سیمی باشد، تایر رادیال و اگر از نوع نایلونی باشد، تایر بایاس (B) یا دیاگونال (D) خواهیم داشت. البته نوع چیدمان این الیاف در لاستیکهای رادیال و بایاس هم متفاوت است. تایرهای رادیال به دلیل انعطاف بیشتر بدنه جانبی، پایداری بیتشری در سرعتهای بالا داشته و مصرف سوخت را پایین می آورند که به همین دلیل بیشتر در خودروهای سواری استفاده می شوند. اما در عوض، تایرهای بایاس، مقاومت بیشتری نسبت به وزن وارده داشته و فرمان نرمتری در زمینهای ناهموار را به راننده می دهند. به همین دلیل بیشترین استفاده از تایرهای بایاس در ماشینهای باری و خارج شهری است.
- قطر داخلی: این عددريال قطر داخلی تایر یا قطر خارجی رینگ را نشان می دهد که واحد آن برحسب اینچ است. در شکل بالا، قطر داخلی 16 اینچ معادل 40.6 سانتیمتر است.
- شاخص بار: استفاده از این کد دو یا سه رقمی، برای دادن آگاهی به مالک خودرو است که تا چه میزان وزنی را می تواند بر روی هر تایر منتقل کند. این عدد، تابعی از وزن خود ماشین بعلاوه وزن سرنشینان و محموله معمول خودرو است. برحسب این وزن و استفاده از جدول زیر، کد مناسب برای تایر بدست می آید. مثلا در شکل بالا، عدد 87 بیانگر این است که هر یک از تایرها قادر به تحمل حداکثر 545 کیلوگرم بار است که با تقریب، وزن حداکثر 2180 کیلوگرم برای خودرو را در حالت پربار، مجاز می کند.
- نماد سرعت: آخرین ویژگی تایر که با یک کاراکتر حرفی نشان داده می شود، بیانگر حداکثر سرعتی است که تایر در حالت بارگذاری کامل می تواند داشته باشد. مثلا در شکل فوق، چنانچه 545 کیلوگرم بار روی هر تایر اعمال شده باشد، حداکثر سرعت راندن خودرو نمی تواند از 240 کیلومتر در ساعت بیشتر باشد. سرعت معادل برای هر کد از این مشخصه از جدول زیر بدست می آید:
در بعضی از تایرها، در ابتدای عبارتی که شامل کدهای فوق است، یک کاراکتر حرفی دیگر هم حک شده است که نوع کاربری تایر را مشخص می کند. این تقسیم کاربری بصورت خودروی سواری (P)، باربری سبک (LT)، باربری ویژه (ST)، و لاستیک زاپاس (T) بیان می شود.
تولید کنندگان تایر موظفند تاریخ تولید تایر را روی همه تایرها حک کنند. روش حک این تاریخ، کمی متفاوت با روش متداول بیان تاریخ است. تاریخ تولید تایر با یک کد چهار رقمی بیان می شود که دو رقم اول آن شماره هفته تولید و دو رقم بعدی آن شماره سال تولید است. مثلا تایر شکل زیر در هفته 47 از سال 2008 تولید شده است:
کارشناسان صنعت خودرو توصیه می کنند تایری که برای خودرو استفاده می شود نباید عمری بیش از شش سال داشته باشد. بنابراین بطور مثال در سال 1398 (2019-2020) باید تایری زیر ماشین شما باشد که دو رقم سمت راست تاریخ تولید آن، کوچکتر از 14 نباشد.
ویژگی دیگری از تایر که برای دارنده خودرو مهم است، حداکثر فشار بادی است که تایر قادر به تحمل آن است. این مقدار به همراه حداکثر وزن قابل اعمال روی تایر در قالب یک دسته اطلاعات روی بدنه تایر حک می شود.
در شکل فوق، حداکثر psi 44 فشار قابل اعمال در تایر است و با این فشار، حداکثر 650 کیلوگرم را روی تایر می توان حمل کرد. دقت داشته باشید که بسته به استاندارد مورد استفاده در تولید تایر، این وزن می تواند اندکی با شاخص وزنی که اندکی قبل تر ذکر کردیم، متفاوت باشد که البته مجال توضیح دلیل آن در این مقاله وجود ندارد.
بدون شک متوجه شده اید که لاستیکها در برندهای مختلف، الگوی آج متفاوتی با هم دارند.
نوع آج لاستیک از ویژگی هایی است که بعضی از ما اهمیت لازم را به آن نمی دهیم. معمولا آج لاستیک ها به چهار دسته کلی تقسیم می شوند:
- آج متقارن (Symmetrical): الگوی آج روی لاستیک این تایرها بصورت متقارن است و تفاوتی بین استفاده از این تایرها در جلو یا عقب خودرو نیست.
- آج نامتقارن (Asymmetrical): از این نوع آج بیشتر برای ماشینهای اسپرت استفاده می شود. آجهای میانی مناسب رانندگی در جاده های مرطوب و آجهای جانبی مناسب جاده های خشک هستند.
- آج جهت دار (Directional): این نوع آج دارای شیارهای عمیق V شکل است که باعث پایداری خودرو در سرعتهای بالا و مسیرهای خیس می شود. این تایرها فقط برای حرکت در یک جهت مناسب هستند و در صورت نصب نادرست، کارایی خود را از دست می دهند. جهت درست حرکت با یک فلش روی بدنه جانبی تایر مشخص شده است.
- آج نامتقارن جهت دار (Asymmetrical Directional): این نوع لاستیکها همزمان دارای ویژگیهای لاستیکهای با آج نامتقارن و نیز جهت دار هستند. استفاده از این آج، باعث کنترل مناسب خودرو در پیچ های جاده های خشک و هدایت بهتر ماشین در جاده های خیس می شود.
مواردی که گفته شد، اصلی ترین و مهمترین اطلاعاتی بودند که شما بعنوان راننده و مالک خودرو لازم است بدانید. برخی از اطلاعات دیگر از قبیل تیوبلس بودن، جهت گردش چرخ، جنس الیاف داخل لاستیک، استانداردهای حرارتی و سایشی لاستیک، و موارد مشابه هم روی بعضی از تایرها حک شده است که خواندن و تفسیر آنها در حوزه نیاز تخصص صنف خدمات خودرو است.
دو نکته مهم که در پایان لازم است گفته شود:
- اگر تصمیم دارید رینگ و لاستیکی را که به صورت فابریک در کارخانه روی خودوری شما نصب شده را عوض کنید، توجه کافی به میزان مجاز تغییر قطر چرخها را داشته باشید. اضافه شدن قطر چرخ، باعث خطا در سیستم کیلومترشمار خواهد شد. خودروهای مجهز به ترمز ABS نیز در این حالت با اختلال در عملکرد ECU موجه خواهند شد. احتمال ساییدگی لاستیک با لبه های گلگیر و سطوح داخلی آن نیز نکته ای است که پیش از تهیه تایرهای پهن تر باید به آن توجه کرده باشید.
- به دلیل تفاوت عملکرد تایرهای جلو و عقب خودرو، میزان سایش لاستیک و عمق آجها در طی زمان در این تایرها متفاوت است. به همین دلیل توصیه شده است که هر 5 تا 10 هزار کیلومتر یا هر 6 ماه، تایرهای خودرو با یکدیگر جابجا شوند تا موقعیت و میزان سایش لاستیک بطور یکنواخت در تایرها توزیع شود (البته این توصیه برای تایرهایی است که آج لاستیک آنها از نوع غیرجهت دار و سایز آنها نیز با هم یکسان باشد). برای جابجایی تایرها، سه الگو وجود دارد که هر یک، مخصوص یک نوع سیستم انتقال قدرت خودرو است:
امیدوارم اطلاعاتی که در اینجا بدست آوردید، بتواند به شما در خرید یا معاوضه تایر کمک کند.
♦ تدوین توسط تیم تولید محتوا- چی با چی
