خرت و پرت ها چطور گیرمان می اندازند؟
آیا به هم ریختگی، روی زندگی شما اثر می گذارد؟
در دورانی زندگی می کنیم که با تولید بیش از حد و مصرف بیش از حد محاصره شده ایم. اکثر ما، مالک چیزهایی هستیم که فراتر از نیازمان هستند و اشیای بلااستفاده، با نرخ افزایشی هشداردهنده ای در حال پرکردن دور و بر ما هستند. تب مصرف، دارد از کنترل خارج می شود. تعداد تبلیغات تجاری که این روزها می بینیم، بسیار بیشتر از چیزی است که ده سال پیش می دیدیم و همه آنها هم معمولا یک پیام بیشتر ندارند: بیشتر خرید و مصرف کنید تا خوشحال تر باشید! این پیام، صدها میلیارد تومان گردش مالی برای صنعت تبلیغات به ارمغان آورده است.
نتیجه همه اینها چه شده؟ بهم ریختگی در اطراف ما! همان چیزی که منابع مالی را تخلیه می کند و تمرکز ما را از چیزهایی که واقعا مهم هستند دور می کند.
بسیاری از روانشناسان معتقدند نمود بیرونی زندگی انسانها، بازتابی از درون آنهاست. اگر این حرف درست باشد، میلیونها نفر از ما روح و روانی خارج از کنترل داریم.
تحقیقات آکادمیک ثابت کرده است که بهم ریختگی، بهره وری را پایین می آورد. دلیلش این است که مدارهای عصبی مغز، محرکهای چندگانه ای دارند که همیشه با هم در حال رقابت هستند. هرچه چیزهای بیشتری روی میز یا داخل خانه داشته باشید، مغز شما برای تمرکز روی کارهای در جریان، با مشکل بیشتری روبرو خواهد بود.
چیستی و چرایی بی نظمی
بی نظمی و به هم ریختگی، موضوعی ذهنی است. اگر خانه من به هم ریخته اما تمیز است، ممکن است من متوجه این به هم ریختگی نباشم و با آسایش در آن زندگی کنم. اما اگر شما فردی مینیمالیست باشید و فقط چیزهای ضروری را دوروبر خودتان داشته باشید، ممکن است یک ساعت هم نتوانید این محیط را تحمل کنید.
اگر یک یا دو مورد از لیست زیر را تجربه می کنید، احتمالا با بی نظمی و به هم ریختگی در اطرافتان روبرو هستید:
- احساس می کنید دچار استرس مزمن هستید
- زمانی بیشتر از عامه مردم صرف چیزهایی که دارید می کنید
- تعاملات اجتماعی شما در حال محدود شدن است
- هزینه ای که شما برای بعضی چیزها می کنید، بیشتر از میانگین سایر افراد دوروبرتان است
- شغل و بهره وری شما تحت تاثیر منفی قرار گرفته است.
اگر بی نظمی، باعث حداکثر سه مورد از موارد بالا شده، مشکل شما در حد قابل تحمل است. اما اگر چهار مورد یا بیشتر از لیست بالا را تجربه می کنید، مشکل شما به احتمال زیاد جدی است و باید فکری در مورد زندگی خود بکنید.
چرا بی نظمی، چالشی برای شماست؟
ممکن است فکر کنید دلیل یک چالش شخصی، اهمیتی ندارد و آنچه مهم است، رسیدگی فوری به آن است. اما اگر دلیل چیزی را بدانید، بسیار بهتر می توانید با آن روبرو شوید.
مثلا اگر شما در یک آپارتمان 60 متری یا کوچکتر زندگی می کنید، ممکن است فضای انباری برای نگهداری برخی از چیزهای حتی ضروری هم نداشته باشید. بنابراین راه حل مشکل به هم ریختگی در محیط زندگی شما، کاملا اختصاصی خواهد بود.
شاید وارث اشیا عتیقه زیادی از خانواده و بستگان خود باشید. ممکن است مشترک تعداد زیادی روزنامه و مجله باشید و یا کتابها و جزوه های آموزشی خود را برای مواقعی که پاسخ خود را در اینترنت پیدا نمی کنید، نگه داشته باشید.
این احتمال وجود دارد که شما در دوران کودکی، آموخته باشید که باید به اشیا اهمیت داد. افرادی که اعتیاد به احتکار و جمع کردن اشیا دارند، ممکن است با این کار در پی پرکردن یک خلا عاطفی باشند. این مورد بسیار فراتر از بحث ماست و نیاز به درمان جامه روانشناسانه دارد. هرچه مشکل شما بزرگتر باشد، بیشتر به کمک خارجی نیاز دارید: دوستان یا نزدیکانی که خرت و پرت ها را از اطراف شما دور کنند و روان درمانگرهایی که به ریشه اختلال شما بپردازند.
مرتب کردن توده اشیای اطرافمان، و انتخاب این که چه چیزهایی را میشود به بقیه داد، و کدامها را باید دور انداخت، یک فرایند خسته کننده، فرسایشی، طولانی و دردآور است. پس بهتر است به این فکر کنید که چرا چیزهایی را دارید که به آنها نیاز ندارید؟ پاسخ به این سوال، استراتژی حمله شما به مساله را روشن می کند.
فراموش نکنید که همه چیز در زندگی شما، در یک ساختار پیوسته قرار گرفته است. ممکن است مشکل شما نسبت به گروهی از افراد خفیف تلقی شود، اما به هر حال، یک مشکل نسبتا مهم برای شخص شماست.
سر و سامان دادن را شروع کنید
به نظر می رسد چیزهایی که جلوی چشم هتند، بهترین نقطه شروع باشند. پس شروع کنیم:
- به هم ریختگی ها در کجاست؟
آیا بی نظمی فقط در یک یا دو محل دیده می شود؟ (پارکینگ، زیرزمین، انباری، اتاق اضافه، ...) یا در همه سطوح خانه پخش شده؟ (همه اتاقها از کف تا سقف، طبقات و کشوهای کمدها، کابینتهای آشپزخانه، ...)
- چالش اصلی را پیدا کنید
چالش اصلی شما ممکن است یکی از موارد زیر باشد:
- دورانداختن، دسته بندی و یا انتقال چیزهایی که روی سطوح اطرافمان پخش شده اند
- اهدا کردن یا دور انداختن ارثیه های خانوادگی
- مرتب کردن اجناس بازیافتی و مفید و یا رد کردن آنها به کسانی که به آنها احتیاج دارند
- دورانداختن، فروش، معاوضه یا بخشیدن چیزهایی که چندین سال است از آنها استفاده نمی کنید
بی نظمی از سمت چه کسی است؟
آیا این مشکل شماست یا یکی دیگر از کسانی که با هم زندگی می کنید؟ یا همه شما در این مشکل دخیل هستید؟
مهم است که بدانید چه چیزهایی قابل کنترل و چه جیزهایی خارج از کنترل شماست. متقاعد کردن همخانه، همسر، فرزند، والدین و یا هر فرد دیگری که با ما زندگی می کند، در مورد عادتهای روزمره مشکل است؛ مخصوصا اگر این عادتها مربوط به جمع آوری خرت و پرتها به این دلیل باشد که در یک حراجی با قیمت خوبی عرضه شده، یک روز به کار می آید، می شود تعمیرش کرد، و ... صدها دلیل به ظاهر موجه دیگر.
در بسیاری از خانواده ها، والدین یا فرزندان، زمان زیادی را صرف تمیزکاری و مرتب کردن اشیای یکدیگر می کنند به این امید که بتوانند باعث تغییر عادات آنها شوند، اما در عوض منتهی به درگیریهای خانوادگی می شود.
اگر مشکل از سمت شماست، نه تنها باید کنترل وضع موجود را در دست بگیرید، بلکه باید مانع از ظهور آن در آینده هم بشوید. برای این هدف، لازم است افکار و رفتار خود را تغییر دهید. کارهای مهم، همیشه مشکل هستند!
استراتژی داشته باشید
- آماده شوید
داشتن یک استراتژی، به شما کمک می کند کلیه ملزومات شروع به فرایند نظم دادن به دور و برتان را از قبل آماده کنید. در غیر اینصورت ممکن است مجبور شوید در میانه کار، توقف و بعضی از کارها را از ابتدا شروع کنید.
لیست زیر بعضی از چیزهایی است که باید پیش از شروع به کار، از قبل آماده کرده باشید:
- کیسه های زباله
- ماژیک و برچسب
- جعبه های شفاف در اندازه های مختلف
- کیسه های زیپ دار در سایزهای مختلف
- سطل زباله کوچک برای هر اتاق
- نظم دهنده برای مجلات، روزنامه و اسناد چاپی
- قفسه بندی برای انباری و پارکینگ
- قفسه کتاب
- پوشه، زونکن و کلیربوک
- کشو و طبقات در داخل کمدها
- مواد تمیزکننده (اگر قصد نظافت همزمان با نظم دهی دارید)
همه چیزهایی را که برای نظم دهی به اشیای قابل نگهداری نیاز دارید، آماده کنید؛ اما چیزهایی را که به آنها نیاز ندارید نگه ندارید!
- همه را پای کار بیاورید
اگر همسر، فرزند، یا همخانه شما بخشی از مشکل است، باید آنها را هم دخیل کنید تا برای تلاشتان، پشتوانه داشته باشید. در غیراینصورت کار شما، اثر پایداری نخواهد داشت.
شما و افراد خانواده در طول این عملیات، هنر مذاکره برای متقاعد کردن طرف مقابل به اینکه چه چیزهایی آشغال هستند یا نیستند را خواهید آموخت. آنها یاد خواهند گرفت که در مورد چیزهای مهم مصالحه کنند و از چیزهای بی اهمیت چشم پوشی کنند.
در بعضی از خانواده ها، بچه ها فقط اجازه دارند در یک اتاق خاص با اسباب بازی های خود بازی کنند و با این کار از شلوغی بقیه قسمتهای خانه پیشگیری می کنند. بهتر است هرچند وقت یکبار، سری به این اتاق بزنید و اسباب بازیهای خراب و یا بلااستفاده را دور یندازید و یا به بقیه بدهید.
یک قاعده خوب دیگر –هم برای بچه ها و هم برای بزرگترها- این است که پیش از خرید هر اسباب بازی، وسیله تزئینی، ابزار و یا هر چیز دیگری، کالای مشابه با آن را قبلا رد کرده باشیم. با این روش، مجبوریم پیش از هر خرید جدید، به اهمیت آن فکر کنیم و دور و بر خودمان را بی جهت شلوغ نکنیم.
- بچه ها
بچه ها را از قبل، برای روز بزرگ، آماده کنید! به آنها توضیح دهید که چرا می خواهید به خانه نظم بدهید. کمکشان کنید تا تفاوت بین خواسته و نیاز را درک کنند.
معمولا فشار زیادی روی بچه هاست که بیشترین و بهترین چیزها را داشته باشند. هرچه زودتر به آنها کمک کنید که روش مقاومت در برابر خواسته ها را یاد بگیرند و روش تفکرشان را عوض کنند، بهتر است. البته باید آماده لجاجت آنها هم باشید، و در عین حال، ثابت قدم بمانید.
مثلا در مورد اسباب بازی ها، از آنها بخواهید تعدادی از آنها را انتخاب کنند و یا آنهایی را که معیوب یا بلااستفاده هستند، جدا کنند. کمکشان کنید تا متوجه شوند که دادن اسباب بازی به آنهایی که توانایی خریدش را ندارند، به نفع هر دوی آنهاست. قاعدتا بچه هایی که به داشتن هرچه که می خواهند، عادت کرده اند، در مقابل این آموزش مقاومت خواهند کرد. اما الان بهترین زمان برای رشد شخصیتی آنها و درک منافع جمعی است. آیا واقعا لازم است لباس یا اسباب بازی که مدتهاست از آن استفاده نمی کنند را همچنان نگه دارند؟ دلایل را برایشان توضیح دهید تا به مدل مثبت رفتار و تصمیم گیری برسند.
- باید بفروشمش؟
بسیاری از افراد، مکانی را برای نگهداری از اشیایی که شاید زمانی تصمیم به فروش آنها بگیرند، اختصاص می دهند. اما احتمالا تجربه کرده اید که این فروشهای خانگی، معمولا برگشت مالی کمی در مقابل زحمتی که برایش متقبل می شوید، دارد. سرمایه گذاری روی چیزهایی که در هنگام فروش، انگ دست دوم به آنها می خورد و اغلب بیش از چند ده هزار تومان، قیمتگذاری نمی شوند، خیلی عاقلانه نیست. بیشتر اوقات، شما باز هم با انبوهی از چیزهایی تنها می مانید که تنها به درد اهدا کردن می خورند و کسی حاضر نیست برای آنها پولی بدهد.
اگر هم فکر می کنید چیزهایی دارید که همچنان بعضی از افراد را جذب می کند، بهتر است آنها را به یک سمساری بسپارید یا در سایتهای فروش و معاوضه ثبت کنید. این کار، بسیار آسانتر و کم هزینه تر از راه اندازی یک شوی خانگی برای فروش آنهاست.
- روزی را انتخاب کنید و کمک بگیرید
اگر خرت و پرتهای شما در اتاقهای مختلف و انباری و زیرزمین و ... پخش شده، حتما از دوستان و نزدیکانتان هم کمک بگیرید. در صورت نیاز، برنامه ریزی برای کار در تمام مدت مفید روز و یا حتی تعطیلات آخر هفته را داشته باشید.
در صورت امکان، ترتیبی بدهید تا کودکان در محیطی خارج از خانه، نگهداری شوند. وجود بچه ها در منزل، بخصوص وقتی پای مرتب کردن اسباب بازیهای آنها در میان باشد، کار را مشکل تر می کند.
خوردنی و نوشیدنی مورد علاقه کسانی که برای کمک آمده اند را از قبل فراهم کنید. برای این که حس خوبی از کمکی که به شما می دهند داشته باشند، نشان دهید که همه چیز برنامه ریزی شده و تحت کنترل است. در صورت امکان، هر فرد را مسوول یک اتاق یا بخش از کار قرار دهید.
- اولویت بندی کنید
از جایی شروع کنید که بیشتر از بقیه به آن احتیاج دارید. ممکن است این مکان، دفتر کار شما یا اتاق نشیمن یا آشپزخانه یا هر محل دیگر باشد. اگر چندین اتاق باید رسیدگی شوند، فهرستی از اولویت ها تهیه کنید. ممکن است لازم باشد لیستی جداگانه برای هر یک از اتاقها تهیه کنید.
در هر اتاق، دود سته کلی از وسایل و لوازم دارید: آنهایی که باید حفظ و مرتب شوند، و آنهایی که باید از اتاق خارج شوند. آنهایی که باید خارج شوند هم باید در جعبه ها یا کیسه هایی با برچسبهای دورانداختنی، قابل رد کردن (معاوضه، فروش، اهدا)، و قابل بازیافت دسته بندی شوند.
به شدت از اینکه همه وسایل را در یک جعبه یا کیسه بگذارید و جداسازی آنها را به روز دیگری موکول نمایید، پرهیز کنید!
چطور فیل را بخوریم؟
در روز بزرگ، وسایل مورد نیاز برای مرتب سازی اتاقها را به محل خود منتقل کنید و به کسانی که به شما کمک می کنند، اطلاعات کافی در مورد لوازمی که باید بمانند و لوازمی که باید از اتاق خارج شوند و اینکه کجا باید بروند، بدهید. اگر در مرحله ای دچار تردید شدند که چیزی را چکار کنند، بهتر است آنها را در محل معینی بگذارند تا خودتان در اولین فرصت ممکن، تصمیم نهایی را بگیرید.
در مورد مجلات، بهتر است توجه داشته باشید که این روزها، بیشتر اطلاعات موجود در مجلات قدیمی، در فضای اینترنت به راحتی قابل دسترس است و مجلات جدید هم معمولا نسخه ای آنلاین در کنار نسخه چاپی خود دارند. پس تا جایی که ممکن است، نسخ چاپی مجلات (مخصوصا قدیمی تر ها که اطلاعاتشان هم شاید منسوخ شده باشد) را به مراکز بازیافت بسپارید.
از کجا شروع کنیم؟
هر کسی روش خاص خود را در تمیزکاری و مرتب کردن دارد. بعضی ها از بالا شروع می کنند و بعضی از پایین. اگر نیازی به دستورالعمل خاصی برای بعضی از لوازم و اشیا نیست، اجازه دهید هرکس به روش خودش کار را شروع کند.
من شخصا شروع کردن از کف را ترجیح می دهم. چون وقتی که کار را از مرتب کردن روی زمین انجام می دهید، فضای کافی برای استقرار جعبه ها و دسته بندی های اشیا باز می کنید و کار سریعتر پیش می رود.
بعد از اینکه به هم ریختگی های خیلی مشهود برطرف شدند، می توانید به سراغ لوازم شخصی تر خودتان بروید و در مورد چیزهایی که باید رد کنید، تصمیم بگیرید. سعی کنید در این مرحله زیاد سختگیر نباشید و بیش از حد هم فکر نکنید!
چه چیزهایی را نگه داریم؟
برای رسیدن به پاسخ، سوالات زیر را از خود بپرسید:
چند وقت از آخرین استفاده از این وسایل گذشته است؟ بیش از 6 تا 12 ماه؟ (البته بجز لباسها و لوازم فصلی و چیزهایی که ماهیت استفاده از آنها بصورت دوره های طولانی است)
چقدر ممکن است طی 6 تا 12 ماه آینده از آنها استفاده کنم؟
راهی برای قرض گرفتن یا استفاده اشتراکی از این وسایل وجود دارد؟
آیا می توانم آن را با چیز مفید دیگری معاوضه کنم؟
آیا این چیزی است که افراد دیگری خیلی بیشتر از من به آن احتیاج دارند؟
دلیلی برای نگه داشتن آن از حالا به بعد وجود دارد؟
گنجینه های خانوادگی
این موضوع، می تواند پیچیده تر از چیزی شود که در ابتدا فکرش را می کنید. بعضی از افراد نسبت به خاطرات و انسانهایی که در زندگیشان بوده اند، حساس هستند. اگر چنین افرادی را در خانواده دارید، بهتر است از خیر رد کردن اشیای مربوط به آنها بگذرید و راهی برای نگهداری از این لوازم در محلی که دست و پاگیر نباشد پیدا کنید.
در سایر موارد، بهتر است این لوازم را از حالت راکد خارج کنید: یعنی یا آنها را به نحوی از محیط خارج و یا به چرخه مصرف شخصی برگردانید.
با بچه های بزرگتر خانواده در مورد لوازم شخصی خودتان صحبت کنید. شاید آنها به نحوی بتوانند از این وسایل استفاده کنند و یا همراه با برخی از لوازم خودشان، به سایرین اهدا کنند. گاهی اوقات، چیزهایی که به نظر ما مهم است، برای عزیزانمان در ان درجه از اهمیت نیست و یا فضایی برای نگهداری از آن ندارند. اگر این دارایی ها ارزشمند باشند، شاید آنها بیشتر ترجیح یا نیاز به پول حاصل از فروش آن داشته باشند.
معمولا هرچه سن افراد از میانسالی به سمت پیری می رود، میل یا اجبار به کوچکتر کردن فضای زندگی خود دارند و در نتیجه، فضای کافی برای نگهداری از اشیایی که زمانی برای آنها عزیز بوده، نخواهند داشت. استانداردها و سبک زندگی معاصر آنقدر تغییر کرده که عتیقه های قدیمی ممکن است دیگر منطبق با فضا یا علایق عزیزان شما نباشد.
حالا چی؟
در پایان روز بزرگ، باید چمدانها و ساکها و جعبه هایی که از دارایی های قابل نگهداری پر شده اند، به محلی که برای نگهداری دائمی آنها آماده کرده اید، منتقل شوند. دورانداختنی ها یا بازیافتی ها را هم به محل های مناسب جمع آوری منتقل کنید. برای چیزهایی که باید اهدا شوند، فرد یا موسسه مناسب را پیدا کنید.
در مورد چیزهایی که نیاز به ساماندهی، دسته بندی و انبار کردن دارند، کار شما هنوز ادامه خواهد داشت. اگر ظرف چند روز بعد از روز بزرگ این کارها را انجام دهید، احتمال زیادی وجود دارد که این کار به اتمام برسد. هر روز، زمانی هر چند کوتاه برای آن صرف کنید. از پوشه و زونکن و برچسب برای دسته بندی اسناد و اشیا غافل نشوید. در ضمن، انها را جایی بگذارید که در آینده و در هنگام نیاز، بتوانید آنها را پیدا کنید!
کار روی یک موضوع را آنقدر ادامه دهید تا تمام شود و مدام از این شاخه به آن شاخه نپرید. با چیزهایی که نیاز به اقدام دارند شروع کنید (پرداخت قبض ها، تماس های تلفنی، تمدید اشتراک ها، ...) همه آنها را در یک روز انجام دهید و روز بعد به سراغ دسته بعدی از کارها بروید.
برای هر اتاق هم به همین روش کار کنید. اگر بخشی از کار نیروهای کمکی شما هنوز باقی مانده، اول آن را تمام کنید و بعد به سراغ دسته بندی هایی بروید که در پایان روز بزرگ ایجاد شده است. قبل از تمام کردن کار یک اتاق، به اتاق بعدی نروید.
راهی برای قدردانی از خودتان بعد از اتمام هر بخش از کار داشته باشید. بعد از تمام شدن کل پروژه، حتما با خانواده بیرون بروید و در قالب یک وعده غذای در رستورانی که از آن لذت می برید، یک جشن کوچک خانوادگی بگیرید!
روی ریل بمانید!
اگر عادتهای جدیدی در خودتان ایجاد نکنید، خانه شما در چند ماه آینده در همین وضعیت مرتب و منظم خواهد ماند. برای حفظ این وضعیت، نیاز به تلاشی جدی و عزم محکم دارید. به هم ریختگی مجدد در محیط زندگی شما به آسانی قابل بازگشت است. ترفند مناسب برای پیشگیری از این وضعیت، این است که پیش از اینکه اوضاع سخت شود، وضعیت را تحت کنترل بگیرید.
افرادی که بیشترین موفقیت را در تغییر رفتار خود دارند، همیشه خط قرمزی دارند که تحت هیچ شرایطی از آن عبور نمی کنند. مثلا در مورد کنترل وزن، آنها وزن یا سایز مشخصی را در نظر دارند که به هیچ وجه از آن تخطی نمی کنند. در مورد بی نظمی در محیط، باید حالت مشخصی را در ذهن داشته باشید که هیچ وقت محیط کار یا زندگی شما به آن وضعیت درنیاید.
بهتر است همیشه یک نقشه راه برای برگشتن به وضعیت مطلوب داشته باشید و اهرم های کنترلی خودتان برای این کار را هم مشخص کنید.
جمع بندی
- بهره وری در محیط کار و زندگی شما، رابطه معکوس با میزان به هم ریختگی در محیط دارد.
- به راحتی ممکن است یک ساعت از وقت شما برای یافتن چیزی در بین شلوغی ها تلف شود.
- سلامت جسمی و روانی شما و خانواده می تواند تحت اثر منفی به هم ریختگی باشد.
- بی نظمی در محیط، بصورت غیرمستقیم باعث پیامدهای مالی برای شما خواهد شد.
- مشکلات ناشی از بی نظمی، در ساختاری پیوسته با درجات خفیف، متوسط و شدید قرار دارند.
- برای ساماندهی وضعیت از بی نظمی به مرتب شدن، لازم است همه سهم خود را انجام دهند.
- گاهی اوقات لازم است روی چیزهایی که منترل کمی بر آن دارید، مصالحه کنید.
- کمک بخواهید! دوستان، خانواده و نظم دهنده های حرفه ای، می توانند یاور خوبی برای شما باشند.
نظم دهی به زندگی شما باید بسیار ساده انجام شود. تنها کار لازم، تصمیم به تفکیک چیزهایی است که باید نگه داشته شوند و چیزهایی که باید از محیط خارج شوند. با این حال، لازم است عمیقا نسبت به سبک زندگی مطلوب خودتان، اشراف داشته باشید. نظم دهی، تنها منحصر به خانه و محل کار شما نیست؛ بلکه راهی است برای تبدیل شدن به یک تصمیم ساز بهتر با زندگی سالم تر. این به عهده شماست که فضای کار و زندگی خود را به نحوی سروسامان دهید که بازتاب دهنده آینده ایده آل شما باشد.
♦ تدوین توسط تیم تولید محتوا- چی با چی
