آیا رونق بازار دست دوم، بازار کالاهای نو را کساد می کند؟
در شرایط تجارت آزاد، رونق بازار هر کالایی، با تعداد متقاضیان و خریداران آن سنجیده می شود. طبق همین اصل، اگر عرضه و معامله کالای دست دوم در یک جامعه رونق بگیرد، قاعدتا باید فروش کالای نو با رکود مواجه شود. اما آیا واقعا همین طور است؟
فرض کنیم شما مالک یک فروشگاه یخچال و فریزر خانگی هستید و در همسایگی شما هم، یک فروشگاه مبلمان وجود دارد. یک دسته از مشتریان بالقوه شما در هر دو فروشگاه، زوجهای جوانی هستند که تازه می خواهند زندگی مشترک خود را شروع کنند و به کالاهایی که در فروشگاه شما و همسایه تان وجود دارد، به چشم ملزومات اصلی زندگی نگاه می کنند. اما مساله اینجاست که در شرایط اقتصادی این روزهای کشور، اکثریت زوجها برای انجام یک خرید باکیفیت از هر دو دسته کالایی که شما و همسایه تان عرضه می کنید با مشکل مواجه هستند. آنها راه حل مشکلشان را در حذف یکی از دو کالا یا خرید اقلام ارزانتر در هر دو دسته (و قاعدتا با حاشیه سود پایین تر برای شما) می بییند.
در چنین وضعیتی، کسبه بازار برای کشاندن مشتری به سمت خود، وارد رقابت قیمتی با همکاران (حتی تا مرز فروش با قیمت تمام شده و صرفا برای جلوگیری از رکود سرمایه) می شوند که گاهی کنترل کار از دست در می رود و ریسک ورشکستگی پیش می آید. حالا تصور کنید که در این وضعیت، کسی پیدا شود و تصمیم بگیرد که در این مجتمع تجاری یا حتی در آن محله، امکاناتی برای خرید و فروش کالای دست دوم ارزان مهیا کند. حتما می توانید حدس بزنید که با چه حجمی از مقاومت و واکنشهای منفی از سوی بازاریان محلی روبرو می شود. چون آنها عقیده دارند که وقتی فروش در حالت عادی با این رکود مواجه است، وای به وقتی که کسی پیدا شود و امکان معامله اجناس با قیمت ارزانتر را هم فراهم کند. آن وقت حتما باید به فکر تعطیلی یا تغییر کسب و کار خود باشند!
حالا بیایید از دید وسیع تری به کلیت این ماجرا نگاه کنیم. برای ساده کردن موضوع، فرضیات زیر را در نظر بگیرید:
- شما و همسایه بغلی فروشگاهتان، تنها کسبه موجود در محدوده هستید؛
- دو خانواده بعنوان مشتریان بالقوه در محدوده شما زندگی می کنند؛
- هر دو خانواده احتیاج به مبلمان و یخچال دارند؛
- هر دو خانواده برای خرید همزمان این اقلام با محدودیت بودجه مواجه هستند.
در چنین شرایطی، احتمالا تصمیم خانواده ها این خواهد بود که یکی از اقلام را از سبد خرید خود حذف و بودجه محدودشان را صرف خرید کالایی کنند که از نظر خودشان، اهمیت بیشتری دارد. حالا کافیست که هر دو خانواده، به انتخاب یکسانی برای کالایی که باید در اولویت خرید قرار بگیرد برسند. اینجاست که یکی از شما دو همسایه، باید با دخل خالی خود سر کند و با حسرت، به فروش همسایه نگاه کند!
اما اگر محلی در نزدیکی شما بود که این امکان را فراهم می کرد تا خانواده ها بتوانند کالای مورد نیاز خود را بصورت دست دوم در آنجا بخرند یا معاوضه کنند چه اتفاقی می افتاد؟ یکی از حالات قابل تصور این بود که هر دو خانواده، قادر به تامین یکی از کالاهای مورد نیاز خانواده دیگر از طریق فروش یا معاوضه کالای دست دوم خود بودند که قطعا هزینه کمتری از کالای نو دارد و اگر هم معاوضه انجام شود که کلا رایگان در می آید.
در چنین وضعیتی، اگر یکی از خانواده ها بتواند مبلمان خود را بصورت دست دوم تهیه کند و دیگری، یخچال دست دوم در این بازار بیابد، بودجه خانوده برای خرید کالای دیگر بصورت نو، حفظ خواهد شد. حالا، هم شما بعنوان دو کاسب همسایه به فروش رسیده اید و هم خانواده های مشتری شما می توانند در خرید بعدی خود، مشتری بالقوه شما باشند. چه چیزی از این بهتر؟ تامین نیاز و ارتقای سطح رفاه خانواده ها در کنار گردش مالی کسب و کار شما!
البته مثال بالا تا حدی غیرواقعی ساده سازی شده بود و نیازهای متقابل کسب و کارها در آن منظور نشده بود. در یک اقتصاد واقعی، هر کسب و کاری، علاوه بر اینکه فروشنده کالا یا خدمات خاصی است، خودش نیز خریدار کالا یا خدماتی دیگر از سایر کسب و کارهاست.
وضعیت فرضی بالا را به اقتصاد یک شهر یا کشور عمومیت بدهید. فعالین حوزه کسب و کار، در حکم ساکنین جزیره های منفرد حوزه کاری خود هستند. مشتریان آنها هم، کشتی های عبوری اقیانوس هستند که باید تصمیم بگیرند بودجه محدود خود را در کدام جزیره هزینه کنند. احتیاط کشتی ها در مصرف بودجه که بصورت حذف خرید از بعضی از جزیره ها ظاهر می شود (حذف یک کالا از سبد خرید) با اثرگذاری بر کاهش فروش هر جزیره، بر توان خرید آن جزیره از جزایر دیگر هم اثر می گذارد (فعال حوزه مبلمان، خودش مشتری لوازم برقی هم هست و با کاهش فروش و سود کسب و کار خود، کمتر سراغ خرید این لوازم خواهد رفت). اما اگر کشتی های عبوری بتوانند بخشی از نیاز خود را در بازار معاملات کالای دست دوم (خرید| فروش| معاوضه) تامین کنند، بودجه بیشتری برای خرید از جزایر کسب و کار باقی می ماند که این خریدها، توان معامله بین جزایر را هم بالا می برد و همان چیزی می شود که به آن می گوییم رونق بازار.
یک داستان تمثیلی در مورد گردش مالی بازار وجود دارد که شاید بهتر بتواند اثر ورود هر مشتری را به رونق کسب و کارهای محلی نشان دهد:
یک مسافر وارد هتلی می شود و برای اقامت در هتل، مبلغ 100 دلار به صاحب هتل می دهد و به اتاق مورد نظر هدایت می شود. صاحب هتل بلافاصله اسکناس 100 دلاری را به تعمیرکار تاسیسات هتل می دهد تا صورتحساب هفته پیش را تسویه کند. تعمیرکار، 100 دلاری را برای فروشنده ابزار کار میفرستد تا بدهی اش برای خرید لوازم کار را صفر کند. آن فروشنده هم همان مبلغ را عینا به عمده فروشی می دهد که کار تامین اجناس را برایش انجام می دهد. عمده فروش داستان ما، با این 100 دلار، بدهی خود بابت اقامت یکی از مهمانان چند روز پیش خودش را به هتل می پردازد. اندکی پس از آخرین نقل و انتقال پول، مسافری که در اول داستان وارد هتل شده بود، به قسمت پذیرش برمی گردد و با بیان اینکه اتاق مورد پسندش نبوده، پول خودش را پس می گیرد. بدون انجام شدن عملی هیچ خرید و فروشی، یک چرخه مالی موثر شکل گرفت!
در ماجرای تخیلی بالا، به خوبی می توانید ببینید که وارد شدن مبلغی در یک کسب و کار، چطور می تواند به گردش مالی سایر بخشهای اقتصادی کمک کند. ورود این مبلغ، نتیجه تامین مناسب در بودجه شخصی آن مسافر بود که توانست جرقه شروع این گردش مالی را بزند. در شرایط رکود اقتصادی، ممکن بود مسافرتی انجام نشود و مسافری هم در کار نباشد. در نتیجه چندین کسب و کار مختلف هم با همان بدهی انباشته خود باقی می ماندند.
لذا اگر مالک یک کسب و کار فعال در حوزه فروش کالای نو هستید، از ورود کسب و کارهای معاملات نقدی و تهاتری کالای ارزان یا دست دوم هراسان نشوید. کالا یا خدماتی که شما عرضه می کنید، تنها نیازهای افراد جامعه نیست و آنچه که شما عرضه می کنید، در بودجه هر خانوار در اولویت متفاوتی قرار می گیرد. این کسب و کارها گرچه در ظاهر به نظر می رسد که ممکن است مشتریان بالقوه شما را جذب کنند، اما در عمل با کمک به حفظ بودجه های محدود شخصی، مشتریان جدیدی را روانه بازار شما خواهند کرد که در حالت عادی، ممکن بود کالا یا خدمات عرضه شده توسط شما را از سبد خرید خود حذف کرده باشند.
♦ تدوین توسط تیم تولید محتوا- چی با چی
